Эртак қахрамонлари каби сув ости дунёсига саёхат қилиб, ундаги ранг баранг ва бетакрор жонзотларни томоша қилмоқчи бўлсангиз,
уйингизга аквариум ўрнатинг. Ишонаверинг, у сизда катта таасуротлар қолдиради, кайфиятингизни кўтаради ва руҳан ҳордиқ чиқаришингизга ёрдам беради.
Шундай қилиб, сиз аквариум ўрнатишга қарор қилдингиз. Нималардан бошлаш керак?
Энг аввало шуни тушуниб етишингиз керакки, аквариумнинг манзараларидан тўла роҳат олиш учун уни озгина бўлса ҳам парвариш
қилиш керак.
Агар сиз жониворларингиз парвариши учун ҳафтасига бир ёқи икки соат ажрата олсангиз, хеч иккиланмасдан аквариум ҳарид
қилаверинг. Аммо шуни ҳам ёдда тутиш қеракки, ушбу сув ости дунёсининг сунъий бир бўлаги, тўлалигича ўз эгасига боғлиқдир ва унинг гуллаб яшнаши
ёки ҳароба ва кўримсиз ҳолга келиши тўлалигича сизнинг қўлингизда.
Сизнинг аквариумингиз хажми ва шакли қандай бўлиши керак? Кўпчилик янги ишқибозлар кичкина хажмдаги аквариумлардан,
баъзилари эса оддий банка идишларидан фойдаланишади. Албатта бу сизнинг маблағингизни тежашга қулай, лекин бундай идишларда жониворлар тўлиқ
хаёт кечириб, кўникиб кета оладилармикан? Бизнинг маслаҳатимиз – хажми 60-70 литрдан кам бўлмаган аквариум ҳарид қилинг. Аквариумнинг ҳажми канча
катта бўлса, унинг ичидаги биологиқ мувозанат шунча тез ўрнатилади ва уни бир маромда сақлаш осон бўлади. Тавсия қилинган 60-70 литр ва ундан зиёд
ҳажмли аквариумларда, сизнинг ноўрин ҳаракатларингиз, масалан ортиқча озуқанинг қолдиқлари, бу мувозанатга катта таъсир қилмайди, кичик ҳажмли
аквариумларда эса сувнинг сифати бузилиб ундаги жонзотлар заҳарланиши мумкин.
Аммо, бундай катталикдаги аквариум тутишга имкониятингиз бўлмаса, кичик ҳажмларда ҳам (хатто 10 литргача) балиқчаларни
сақлаш мумкин. Бундай аквариумларда сақланадиган балиқчаларнинг турлари ва сони кескин камаяди (кичик аквариумга қандай балиқчаларни танлашни
“Балиқлар мавзусида” деган бўлимдан маълумот олинг) ва уларни парвариш қилиш учун кўпроқ ҳаракат талаб этилади.
Аквариумнинг шаклига ҳам кўп нарсалар ва имкониятлар боғлиқ . Хозирги пайтда тўғри тўртбурчак шаклидаги аквариумлар кенг
тарқалган.
Илгари (хозир камайиб кетган) шарсимон аквариумлар ҳам бўлган эди. Бундай аквариумлар албатта қулай, аммо уларнинг
хажми 10-15 литрдан ошмайди, ва унинг эгилган шиша деворлари ичкаридаги манзарани эгри акс эттиради.
Тўғри тўртбурчак аквариумлар – ундаги жонзотларни парвариш қилишга, ва пайдо бўлган манзарани роҳатланиб томоша қилишга
энг кулай шаклдаги аквариумлар деб ҳисоблаймиз.
Бундай шаклдаги аквариумлар, ўз навбатида, яна уч турга бўлинади, булар: каркас асосида тайёрланган аквариумлар, тўлалигича
шишадан ясалган аквариумлар, ва органик шишадан тайёрланган аквариумлар.
Булардан қай бирини танлайсиз?
Манзарали кўриниш бобида тўла шишадан ясалган аквариумлар олдинда туради. Айниқса 200 литрли ва ундан катта бўлган
аквариумлар жуда ажойиб манзара кашф этади. Аммо бундай аквариумларнинг битта камчилиги бор, у ҳам бўлса бироз мўртлигида. Бундай аквариумни
теп-теккис жойга ўрнатиш керак, аквариумдаги сувнинг босими ост қисмдаги шишага тенг ва теккис босм ўтказиши керак. Акс холда ост кисмдаги шиша
дарз кетиб, ҳатто ёрилиши ҳам мумкин. Бундай ҳолатлар Тошкент аквариум ишқибозлари орасида ҳам бир неча бор кузатилган. Ёрилган аквариумдан
сувлар оқиб тушиб, ҳатто паст каватдаги қўшниларникига ҳам ўтиб кетган. Бу албатта ачинарли ҳол. Шунинг учун тўлашишали аквариум ўрнатганда уни текис
жойлашишига катта аҳамият бериш керак.
Каркасли аквариумлар бу жихатдан нисбатан яхшироқ . Лекин манзаралилиги жихатидан ютқазади. Бундай аквариумларнинг
каркаслари турли металлардан: темир, пўлат ёки аллюминийдан тайёрланади. Бу эса металларнинг сувга салбий таъсир ўтказишига олиб келади. Каркаснинг
занг босиши, шиша деворлардаги занг излар, занглаган қисмларни сувга тегиб ундаги металл заррачаларнинг ошиб кетиши ва натижада балиқчаларнинг
заҳарланиши – бу турдаги аквариумларнинг камчилигидир.
Бу камчиликларни имкон қадар камайтириш учун қуйидаги маслаҳатларни берамиз:
- аркаси зангламас пўлатдан ишланган аквариум ҳарид қилинг;
- аквариум каркасини зарарли бўлмаган мой-бўёқ , лак, ёки герметик билан қопланг;
- аквариумга ҳаво узатадиган компрессор ускунасининг пуфагини деворларга яқин эмас, балки аквариумнинг марказий қисмларига
жойлаштиринг;
- сувнинг сатхи аквариумнинг юқори қисмидан 5-10 см пастда бўлсин;
Бизнинг фикримиз - аквариумларнинг энг қулай ва хавсизроғи бу органик шишадан ясалган аквариумлар тури. Шуни ҳам айтиб
ўтишимиз керакки, Тошкентнинг аксарият аквариум ишқибозлари (албатта профессионал аквариумшунослар ҳақида гап кетяпти) тўлашишали аквариумлардан
органик шишадан ясалган аквариумларга ўтишган.
Бу турдаги аквариумларнинг ҳам камчиликлари йўқ эмас – уларнинг шиша деворлари жуда осон қирчилади ва маълум вақт ўтиб
хиралашади. Биринчи камчиликни бартараф этиш учун – бундай аквариумларни нихоятда эхтиёткорлик билан ишлатишингиз зарур бўлса, иккинчи камчилигини
хисобга олмаса ҳам бўлади – негаки шишанинг хиралашиши узоқ муддатдан кейин (5-10 йил) бошланади.
Шундай қилиб, қайси турдаги аквариумни танлашингизни ҳам аниқлаб олдигиз. Аквариумни сиз ўзингиз ҳам ишлаб тайёрлашингиз
мумкин албатта, лекин бу жуда ҳам осон кечадиган жараён эмас. Бунга кетадиган маблағингизни ва вақтингизни аясангиз, бу ишни мутахассисларга
топширганингиз, ёки тайёр аквариум ҳарид қилганингиз маъқул. Маблағни сарфлаш жихатидан ҳам унчалик кўп фарқ қилмайди.
Ва нихоят сиз аквариумни уйга олиб келдингиз! Уни қаерга ўрнатган маъқулроқ?
Сув билан тўлғазилган, остидаги майда тошлар билан бирга – аквариумнинг оғирлиги оз-мунча бўлмайди. Шунинг учун уни махсус
тайёрланган ускунага, мустахкам бўлган стол устига, ёки девордаги токчага жойлаштириш мақсадга мувофиқ.
Маслаҳатимиз: аквариумни ҳеч қачон деразанинг олдида ўрнатманг. Бундай жой ҳароратнинг ўзгарувчанлиги жихатидан
(кечалар-совуқ, кундузи-иссиқ) ноқулай ва ташқаридан кириб келаётган ёруғликнинг ортиғи билан тушиб туриши аквариумдаги сувнинг кўкариб (гуллаб)
кетишига олиб келади. Энг яхши жой бу деразага кўндаланг бўлган деворлар остида, деразадан 2-4 метр масофадаги жойдир.
Шундай қилиб, аквариумнинг жойини аниқлаб олдингиз ва ўрнатдингиз. Лекин бу ҳали ҳаммаси эмас. Бу фақат сизнинг суюкли
жониворларингизга макон тайёрлашнинг биринчи қадами. Умид қиламизки, сиз буни уддаладингизми, қолгани ҳам кўлингиздан келади.
|
 |
 |
манзарали аквариум |
|
 |
манзарали аквариум |
|
